Światowy Dzień Rzucania Palenia Tytoniu przypada zawsze w trzeci czwartek listopada. W Polsce obchodzony jest od 1991 roku. Pomysłodawcą akcji był amerykański dziennikarz Lynn Smith, który w 1974 roku zaapelował do czytelników swojej gazety, aby przez jeden dzień nie palili papierosów. Akcja przyniosła niespodziewane skutki – aż 150 tysięcy osób postanowiło powstrzymać się od palenia tytoniu przez 24 godziny. Z czasem do walki z tytoniem dołączył cały świat, a podobne inicjatywy, jak Dzień bez Papierosa (31 maja), zyskały na popularności.
Tytoń zabija ponad 5 milionów osób rocznie, w tym ponad 600 tysięcy biernych palaczy. Choć skutki nałogu są powszechnie znane, papierosy zabijają powoli, co sprawia, że palacze mogą nie odczuwać skutków przez wiele lat. Dym papierosowy zawiera 4 tysiące związków chemicznych niebezpiecznych dla zdrowia oraz ponad 70 substancji rakotwórczych, takich jak nikotyna, substancje smoliste, tlenek węgla, formaldehydy, amoniak, tlenki azotu, arszenik i cyjanek wodoru.
Z badań opinii publicznej „Polacy o swoim nałogu palenia” (2023) wynika, że 62% respondentów uważa, że palenie negatywnie wpływa na ich kondycję fizyczną, 47% potwierdza zły wpływ na kondycję psychiczną, a 19% deklaruje, że palenie ujemnie wpływa na ich relacje rodzinne.
Palenie papierosów jest najgroźniejszym czynnikiem rakotwórczym, powodującym choroby nowotworowe, układu krążenia, układu oddechowego i inne. Uzależnienie od tytoniu pogarsza jakość życia, powodując astmę, rozedmę płuc, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POCHP), zapalenie oskrzeli i płuc, chorobę wieńcową, zawał serca, miażdżycę, nadciśnienie, udar mózgu, chorobę Buergera, tętniaka aorty, wrzody żołądka i dwunastnicy, osteoporozę, podatność na przeziębienia i alergie. Nikotyna może zakłócać rozwój mózgu nastolatków, a także wiąże się z występowaniem zaburzeń psychicznych, takich jak depresja i lęk.
Nowe produkty nikotynowe, takie jak e-papierosy i podgrzewane produkty tytoniowe, są promowane jako mniej szkodliwe, ale badania wykazują, że niosą one liczne zagrożenia zdrowotne. Emisje z e-papierosów zawierają toksyczne substancje, a ich długoterminowe skutki są wciąż nieznane. Nikotyna z e-papierosa jest tak samo szkodliwa i uzależniająca, jak ta z tradycyjnego papierosa.
Korzyści zdrowotne z rzucenia palenia są natychmiastowe i długoterminowe:
-
Po 20 minutach spada tętno.
-
Po 12 godzinach wraca do normy poziom tlenku węgla we krwi.
-
Po 24 godzinach zmniejsza się ryzyko ostrego zawału serca.
-
W ciągu 2–12 tygodni poprawia się krążenie i czynność płuc.
-
Do 3 miesięcy poprawia się kondycja fizyczna.
-
W ciągu 1–9 miesięcy ustępują kaszel i duszność.
-
Po roku o połowę zmniejsza się ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca.
-
Po 5 latach zmniejsza się ryzyko wystąpienia udaru mózgu oraz raka jamy ustnej, przełyku, krtani i płuc.
-
W ciągu 10 lat śmiertelność z powodu raka płuc jest o około połowę mniejsza niż wśród palaczy.
-
W ciągu 5–15 lat ryzyko udaru zmniejsza się do poziomu porównywalnego do osób niepalących.
-
Po 15 latach ryzyko zachorowania na raka płuca jest podobne jak u osoby nigdy niepalącej.
-
W ciągu 15 lat ryzyko wystąpienia chorób serca jest takie jak u niepalących.
Istnieje wiele metod rzucenia palenia, od naturalnych sposobów, przez nikotynową terapię zastępczą, po metody niekonwencjonalne. Specjalne aplikacje mobilne, takie jak „Jak rzucić palenie”, wspomagają osoby uzależnione w rzucaniu palenia.
Pomoc w rzucaniu palenia oferuje ogólnopolska Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym przy Centrum Onkologii – Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie, tel.: 801 108 108, czynna od poniedziałku do piątku w godzinach 11:00-19:00.
Opracowała: Pedagog szkolny Grażyna Zajączkowska
